PDF Versie

 

*      1. O.V.T. van de regelmatig werkwoorden

 

stam    + “de (n)”

 

 

stam    + “te (n)”

Ik

hoor-

de

Ik

lach-

te

Je / u

hoor-

de

Je / u

lach-

te

Hij / Ze / Het

hoor-

de

Hij / Ze / Het

lach-

te

We

hoor-

den

We

lach-

ten

Jullie

hoor-

den

Jullie

lach-

ten

Ze

hoor-

den

Ze

lach-

ten

 

*        De O.V.T. wordt ook wel eens het preteritum genoemd.

*        In de gesproken taal hoor je alleen de uitgang [ -d ] of [ -t ].

*        In de geschreven taal moet je voor de meervoudsvormen een -n toevoegen: [ -den ] en [ -ten ].

*        De “-n” wordt pas uitgesproken als er onmiddellijk een klinker op volgt: “We hoorden een hevige knal.”

 

 

 

*      2. -de(n) of -te(n) ?

 

*        2.1. Als de stam op een van de volgende stemloze medeklinkers eindigt f, k, p, s, t, ch, dan wordt er -te (singularis) en -ten (pluralis) toegevoegd. Je kan dit onthouden door het ezelsbruggetje soft ketchup te onthouden (waarin al die stemloze klanken terug te vinden zijn). 

 

*        2.2. Anders wordt de uitgang  -de   toegevoegd voor de singularis en –den  voor de pluralis.

 

*        Vb. 1 :       ik lach-te, werk-te, kook-te, bof-te, stop-te, vis-te, zet-te

*        Vb. 2 :       ik stuur-de, ken-de, leg-de, wandel-de, bel-de, ...

 

 

*      3. Een paar spellingsprobleempjes

 

*        3.1. [ tt- ] of [ -dd- ]?

 

Infinitief

Stam

 

praten

[prāt]

Hij praat-te te veel.

antwoorden

[antwōrd]

Hij antwoord-de niet goed.

 

*        Als de stam van het werkwoord op –t eindigt, dan wordt er toch -te(n) toegevoegd. Mutatis mutandis geldt dat ook voor de uitgang -de(n). Zo krijg je soms een dubbele “t” of een dubbele “d”.

 

*        3.2. spelling : ‘s’ of ‘z’, ‘f’ of ‘v’ ?

 

*        Vergelijk eens even:

*       Ik reis niet veel meer.

*       Ik reisde vroeger meer.

 

*        Ik hoef maar 'ja' te zeggen.

*        Ik hoefde het maar één keer te herhalen.

 

*        Volg de volgende stappen :

*        eerst moet de stam teruggevonden worden;

*        dan moet de correcte uitgang toegevoegd worden, nl. -te(n) of -de(n) ;

*        uiteindelijk worden de spellingsregels toegepast (vergeet niet dat “z”  en “v”  alleen vooraan in een syllabe staan, zoals in : 'reizen', 'geloven', 'hoeven', 'vrezen')

 

 

*      4. Onregelmatige werkwoorden

 

*       In het Nederlands moet je drie vormen kennen om een werkwoord in alle tijden te kunnen vervoegen (conjugeren), nl.:       

*        (1) de vorm van de infinitief;

*        (2) de O.V.T.;

*        (3) het voltooid deelwoord (participium perfectum).

 

*        In de meeste gevallen hoeft er – wat de O.V.T. betreft - maar één vorm geleerd te worden, omdat de meervoudsvorm afgeleid kan worden van de enkelvoudsvorm:

 

*        Ik, je, hij, ze, het           è         liep, reed, zwom

*        We, jullie, ze                  è         liepen, reden, zwommen

 

*       Soms moet de meervoudsvorm toch geleerd worden  (omdat de waarde van de klinker verandert):

 

*        Ik, je, hij, ze, het           è         at, brak, kwam

*        We, jullie, ze                  è         aten, braken, kwamen

 

*        De attente leerder zal ook opgemerkt hebben dat niet alle onregelmatige werkwoorden van buiten geleerd moeten worden (m.a.w. dat er ‘reeksen’ zijn).

We raden je aan deze reeksen uit te printen en de (basis)betekenissen van die werkwoorden in je eigen taal neer te schrijven.

 

1.         ij                                  ee                                e

            begrijpen                     begreep                       begrepen

            kijken                           keek                             gekeken

            rijden                           reed                             gereden

 

2.         ie                                 o                                  o

            kiezen                          koos                             gekozen

            liegen                           loog                             gelogen

            schieten                       schoot                         geschoten

 

3.         ui                                 o                                  o

            besluiten                      besloot                        besloten

            fluiten                          floot                             gefloten

            sluiten                          sloot                            gesloten

 

 

4.         i                                   o                                  o

            beginnen                     begon                          begonnen

            drinken                        dronk                           gedronken

            vinden                          vond                            gevonden

 

5.         e                                  o                                  o

            schenken                     schonk                         geschonken

            (ver)trekken                 (ver)trok                      (ver)trokken

            zwemmen                    zwom                           gezwommen

 

6.         e                                  ie                                 o

            helpen                         hielp                             geholpen

            sterven                        stierf                            gestorven

 

7.         e                                  α / ā                            e

            genezen                       genas / genazen          genezen

            geven                          gaf / gaven                   gegeven

            vergeten                      vergat / vergaten         vergeten

 

8.         e                                  α / ā                            ō

            nemen                         nam / namen               genomen

            spreken                       sprak / spraken            gesproken

            stelen                          stal / stalen                  gestolen

            breken                         brak / braken               gebroken

 

 

 

 

De frequentste onregelmatige werkwoorden

 

De frequentste onregelmatige werkwoorden staan hieronder. Print deze lijst uit en check de betekenissen in een vertalend woordenboek.

 

 

1.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

5.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

10.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

15.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

20.

 

 

 

 

 

 

  

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

25.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

30.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

35.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

40.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

45.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

50.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

55.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

60.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

65.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

70.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

75.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

80.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

85.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

90.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

95.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

100.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

105.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

110.

 

 

 

 

 

 

bakken

bakte                           Grootmoeder ..... altijd heerlijke wafels voor ons.

gebakken                     Hm ! De bakker heeft weer lekker vers brood ..... .

 

beginnen

begon                          Een uur geleden ..... het weer plots te veranderen.

begonnen                    Is het onderzoek naar de oorzaak van het ongeval al ..... ?

 

begrijpen

begreep                       Ik ..... geen jota van wat hij vertelde.

begrepen                     Je ziet dat hij daar geen snars van ..... heeft.

 

besluiten

besloot                        Waarom ..... je grootvader naar Irak te vertrekken ?

besloten                      We hebben ..... meer informatie te vragen over de reis.

 

bezoeken

bezocht                        Vorige week ..... ik een tentoonstelling over China.

bezocht                        In Rome hebben we alle bezienswaardigheden ..... .

 

bidden

bad/baden                   Hij ..... elke avond op z'n knieën voordat hij naar bed ging.

gebeden                      Ze hebben veel ..... voor haar genezing.

 

bieden

bood                            Niemand ..... genoeg voor het beroemde schilderij.

geboden                      Wie heeft u deze betrekking aan..... ?

                                    Het gebod - de geboden: De Tien Geboden.

 

bijten

beet                             De hond ..... het kind in het been.

gebeten                       De pitbull heeft het kind dood..... .

 

binden

bond                            Vader ..... de hond aan de ketting vast.

gebonden                    Je bent door je belofte ..... .

                                    De band tussen de twee gemeenschappen.

                                    De voetbalbond.

blazen

blies/bliezen                 Er ..... een ijskoude noordenwind over het land.

(op)geblazen                Met dynamiet hebben de soldaten de brug ..... .

 

blijken

bleek                            Achteraf .....  dat de jongeman onschuldig was.

gebleken                      Uit het onderzoek is ..... dat hij smeergeld gekregen had.

 

blijven

bleef/bleven                 Vader was een bescheiden man en ..... op de achtergrond.

gebleven                      Tot de laatste dag is ze in dienst van de familie ..... .

 

buigen

boog                            De slaaf ..... diep voor zijn meester.

gebogen                      De boom heeft ..... maar werd niet gebroken.

 

breken

brak/braken                 Hij viel en ..... zijn rechterpols.

gebroken                     Hij kwam uit een ..... gezin.

                                    Bij het ongeval liep hij een schedelbreuk op.

                                    Een derde is een breuk.

 

brengen

bracht                          Als moeder ergens naartoe ging, ..... ze iets mee voor ons.

gebracht                      Hij heeft al zijn geld mee ..... .

 

denken

dacht                           An ..... dat ze om 6 uur moest vertrekken.

gedacht                       Heb je al eens aan je toekomst ....., Elio ?

 

doen

deed                            Geloof me: ik ..... dat met plezier.

gedaan                         Wie heeft dat gordijn dicht..... ?

                                    De misdaad.

                                    De dader/misdadiger werd gearresteerd.

 

dragen

droeg                           De leraar Frans ..... jaar in jaar uit hetzelfde pak.

gedragen                     We hebben samen de gewonde naar de auto ..... .

 

drijven

dreef/dreven                De boom ..... op het water  naar zee.           

gedreven                     De dictator heeft de mensen in steden samen..... .

 

dringen

drong                           De politie .....  het huis binnen.         

gedrongen                   Ik heb me een weg door de massa ..... .

 

drinken

dronken                       Ik ..... een paar glaasjes te veel op haar gezondheid.

gedronken                   Ik heb altijd graag 's avonds verse warme melk ..... .

  

duiken

doken ..... onder          Veel Joden ..... tijdens de oorlog ..... om te overleven.

gedoken                      Hij is in het water ..... om het kind te redden.

 

dwingen

dwong                          De gangster ..... de directeur op de grond te gaan liggen.

gedwongen                  Wij deden dat niet uit vrije wil. Wij werden ertoe ..... .

 

eten

at/aten                         Vroeger ..... we 's vrijdags gewoonlijk vis.

gegeten                       Ik ga een wandelingetje maken, ik heb teveel ..... .

 

fluiten

floot                             De agent ..... op zijn fluitje toen ik de eenrichtingsstraat in reed.

gefloten                       De scheidsrechter heeft toen terecht een strafschop ..... .

 

gaan

ging                             We ..... allemaal naar het spel kijken.

gegaan                         De kiezers zijn voor de 2de keer naar de stembus ..... .

 

genezen

genas/genazen            De zieke ..... langzaam van zijn longontsteking.

genezen                       Ik ben steeds nog niet ..... van mijn astma.

 

geven

gaf/gaven                     Ik ..... hem de hand maar hij weigerde.

gegeven                      Hij heeft mij het boek nooit meer terug..... .

 

gieten

goot                             In de Middeleeuwen ..... iedereen het vuile water op straat.

gegoten                       Het heeft de hele dag water gegoten.

 

glijden

gleed                           Hij ..... uit over een bananenschil en brak een been.           

gegleden                     De overjas was van zijn schouders ..... .

 

glimmen

glom(men)                  Haar gepoetste schoenen ..... alsof ze nieuw waren.           

geglommen                 Het huis heeft ..... zoals nooit te voren.

 

grijpen

greep ..... vast             De politie ..... de gangster ..... voor hij kon weglopen.         

gegrepen                     Die unieke kans had ik met beide handen ..... .

 

hangen

hing                             Vroeger ..... dat schilderij rechts bij de ingang.

gehangen                    Ik had uw jas aan de kapstok ..... en hij is verdwenen.

 

hebben

had                              ..... ik dat maar vroeger geweten !

gehad                          Hij heeft vroeger een kantoor in het centrum ..... .

 

helpen

hielp                             Als hij de tijd had, ..... hij ons altijd bij ons werk.

geholpen                     Dank je voor je notities; ze hebben me veel ..... .

 

houden

hield                             De moeder ..... de kleine bij de hand.          

gehouden                    Ik heb die foto's jaren in de lade ..... .

 

jagen

joeg                             Haar vader ..... haar de deur uit.

gejaagd                        Hij heeft op wilde eenden ..... .

 

kiezen

koos                             Je ..... een mooie jurk. Hij staat je goed.

gekozen                       Alle volksvertegenwoordigers zijn nog niet ..... .

 

kijken

keek                             Ik zag het ongeval gebeuren, ik ..... toen juist uit het raam.

gekeken                       Heb je ook naar dat gekke programma ..... ?

 

klimmen

klom                            Na het onweer ..... ik op het dak.

geklommen                 Hoe dikwijls hebben we niet in die bomen ..... !

 

komen

kwam/kwamen            Zijn hele leven ..... hij overal te laat.

gekomen                     Onze Parijse vrienden zijn naar het huwelijk ..... .

 

kopen

kocht(en)                     Onze buren ..... vorige week een nieuwe wagen.

gekocht                       Ik voel me niet veilig meer : ik heb een wapen ..... .

 

krijgen

kreeg                           Ik ..... gisteren (al)weer een brief van de belasting.

gekregen                     Dat vakantieadres heb ik van een vriend ..... .

 

kruipen

kroop                           Op handen en voeten ..... hij nader. 

gekropen                     De hond is onder het hek ..... en weggelopen.

 

kunnen

kon/konden                 We ..... pas 's anderendaags vertrekken.

gekund                        Ik heb dat soort dingen nooit goed gekund.

kunnen + inf.               Hij heeft ons niet kunnen overtuigen.          

 

lachen

lachte(n)                      We ..... ons krom met haar gekke verhalen.

gelachen                      We hebben ..... tot we er ziek van waren.

 

laten

liet                               De directeur ..... de kandidaat binnenkomen.          

gelaten                        Het slachtoffer werd in het bos achter..... .

laten + inf.                   Hij heeft de hond laten ontsnappen.

 

lezen

las/lazen                       Ik ..... net in de krant dat de regering gevallen is.

gelezen                        Nog nooit in mijn leven heb ik zo'n nonsens ..... .

 

liegen

loog                             Jan ..... zo goed dat hij het soms zelf geloofde.

gelogen                       Dat is van A tot Z ..... .

 

liggen

lag/lagen                      Ik wou met hem praten, maar hij ..... te slapen.

gelegen                       De hele nacht heb ik wakker ..... .

 

lijden

leed                             Blijkbaar ..... hij aan een ongeneeslijke ziekte.

geleden                       De weken voor ze stierf heeft ze veel ..... .

 

lijken

leek                              Wel, ze ..... niet op de hoogte te zijn van de zaak.

geleken                        Dat moet erg idioot hebben ..... .

vergeleken                   Ik heb die twee documenten met elkaar ..... .

 

lopen

liep(en)                        Bij de ontploffing ..... we allemaal naar buiten.

gelopen                       Ik heb vlug om water ..... .

 

meten

mat/maten                  Hij ..... de breedte en de lengte van de kamer.

gemeten                      Heb je de afstand tussen die twee punten al eens ..... ?

 

moeten

moest                          De chauffeur vroeg de weg : hij ..... naar het centrum.

gemoeten                   

moeten  + inf.             Ik heb de waarheid moeten vertellen.          

 

mogen

mocht(en)                   We ..... mochten niet op het ijs gaan van vader.

gemogen                    

mogen + inf.                Ik heb niet met hen mogen meegaan.        

 

nemen

nam/namen                 Hij ..... het eerste het beste vliegtuig naar Amerika.

genomen                     Je hebt weer het grootste stuk taart ....., hé !

 

rijden

reed                             Toen hij 3 jaar was, ..... hij al te paard.

gereden                       In de bocht heeft hij veel te vlug ..... .

 

roepen

riep                              Hij maakte allerlei gebaren en ..... om hulp.

geroepen                     Ik werd bij de directeur ..... en kreeg er van langs.

 

ruiken

rook                             De lerares ..... dat de leerling had gerookt.

geroken                       De gangsters hadden lont ..... en vluchtten weg.

 

schenken

schonk                         Zij ..... hem een mooie zilveren ring.

geschonken                 Hij heeft z'n hele bibliotheek aan de Albertina ..... .

 

scheppen

schiep                          De Bijbel vertelt hoe God de wereld in zes dagen ..... .

geschapen                   God heeft de mens naar zijn eigen beeld ..... .

 

schieten

schoot                         De gangster draaide zich om en ..... naar z'n achtervolgers.

geschoten                   Het leger heeft op het vliegtuig ..... .

 

schijnen

scheen                         Die brutale knaap ..... van niemand bang te zijn.

geschenen                   De zon heeft de hele dag ..... .

 

schrijven

schreef                        Anne Frank ..... al haar indrukken  in haar dagboek.

geschreven                  Ik heb hem verleden week een brief ..... .

 

schrikken

schrok                          Ik ..... mij bijna dood toen ik hem na 30 jaar terugzag.

geschrokken                Wij waren allemaal ..... toen we het resultaat hoorden.

 

schuiven

schoof                          Hij ..... wat op zodat iedereen op de bank kon zitten.          

geschoven                   Ze denkt dat de ring van haar vinger ..... is.

 

slaan

sloeg                            Hij ..... wild om zich heen toen de agent hem arresteerde.

geslagen                      Waarom heeft hij dat arme beest ..... ?

                                    Hij kreeg een slag in zijn gezicht.

Hou 'slaan' (zie hierboven) en 'slagen, slaagde, geslaagd' goed uit elkaar !

                                    Hij is voor zijn examen geslaagd.

 

sluiten

sloot                            En juist die avond ..... de bediende het kantoor niet.          

gesloten                      Op maandag zijn de Belgische musea meestal..... .

 

snijden

sneed                          Het mes was scherp en hij ..... in zijn vinger.

gesneden                    Je hebt te veel boterhammen (af)..... .

 

spijten

speet                           Achteraf ..... het hem dat hij niet meegegaan was.

gespeten                     Het heeft hem zijn hele leven ..... .

 

spreken

sprak/spraken              Ze ..... zo stil om de slapende baby niet te storen.

gesproken                   We hebben uiteraard ook over jou ..... .

 

springen

sprong                         De jongen ..... over het water maar viel erin.

gesprongen                 Twee gevangenen zijn over de muur van de gevangenis ..... .

 

staan

stond                           Hij ..... daar met z'n mond vol tanden.          

gestaan                        Aan de grens hebben we uren in de file gestaan.

 

steken

stak/staken                  Hij ..... zijn handen in zijn broekzakken.

gestoken                     Heb je de brief onder de deur ..... / geschoven / gestopt ?

 

stelen

stal/stalen                    De dievenbende ..... alleen maar BMW’s en Mercedessen.

gestolen                      Waar en wanneer werd je auto ..... ?

 

sterven

stierf                            Hij ..... tijdens het bombardement op Rotterdam.

gestorven                    Hij is aan longkanker ..... .

 

stijgen

steeg                           De prijs van het brood ..... vorige week opnieuw.

gestegen                     De laatste jaren zijn de grondprijzen enorm/fel ..... .

 

stinken

stonk                           Na elk onweer ..... het in het huis.

gestonken                   Na de brand heeft het nog een half jaar ..... .

 

strijden

streden                        Ze .....  met de moed der wanhoop. 

gestreden                    Hij heeft z'n laatste strijd ..... en is nu gelukkig.

 

strijken

streek                          Ze ..... nog vlug haar jurk voordat ze wegging.

gestreken                    Heb je de was al ..... ?

 

 

treden

trad/traden                  Veertig jaar geleden ..... hij in dienst van de firma.

getreden                      Ze zijn 25 jaar geleden in het huwelijk ..... .

treffen

trof                               De agent schoot en ..... een van de gangsters.

getroffen                      De regering heeft maatregelen ..... om de inflatie te verminderen.

 

vallen

viel                               Toen ik hem dat vertelde, ..... hij bijna achterover.

gevallen                       Koning Albert is in 1930 van de rotsen ..... .

 

vangen

ving                              Beneden ..... ze de mensen op die door het raam sprongen.

gevangen                     Wel, heb je iets ..... ? Ja, een paar mooie vissen.

 

varen

voer(en)                       Vroeger ..... alle schepen naar Azië via Kaap De Goede Hoop.

gevaren                       Hoelang heeft het schip over die afstand ..... ?

 

verbieden

verbood                       Hij ..... hem nog langer op te bellen.

verboden                     Is het ..... hier te parkeren of mag dat ?

 

verdwijnen

verdween                     De makelaar ..... met het geld van zijn klanten.

verdwenen                   Toen hij buitenkwam, stelde hij vast dat zijn wagen ..... was.

 

vergelijken

vergeleek                     Je ..... daarstraks zaken die totaal van elkaar verschillen.

vergeleken                   Ik had graag die twee schilderijen met elkaar ..... .

 

vergeten

vergat/vergaten           We ..... jammer genoeg de deur te sluiten.

vergeten                      Ik ben/heb ergens de kantoorsleutels ....., maar waar.

 

verkopen

verkocht                      Ik heb mijn oude wagen ..... en een tweedehands wagen gekocht.

verkocht                      Ik kwam te laat : het huis was al ..... .

 

verliezen

verloor                         De gewonde ..... enorm veel bloed.

verloren                       Wij hebben de wedstrijd gewonnen, zij hebben ..... .

 

vinden

vond                            Hij ..... dat hij hard moest werken en weinig verdiende.

gevonden                    Hebt u de oplossing al ..... ?

 

vliegen

vloog                            De piloot ..... te laag en kwam in een huis terecht.

gevlogen                      Hoelang hebt u er met de Boeing over ..... ?

 

vragen

vroeg                           Hij ..... of hij met ons kon meegaan. 

gevraagd                      Ik heb je dat nu al honderd keer ..... .

 

vriezen

vroor                            Het ..... verleden nacht dat het kraakte.

gevroren                      De laatste twee winters heeft het praktisch niet ..... .

 

wassen

waste                           Hij ..... zijn linnen altijd in de buurtwas.

gewassen                    Ik heb de gordijnen eindelijk nog eens ..... .

 

wegen

woog                            Hij at zoveel dat hij boven de honderd kilo ..... .

gewogen                      Toen wij het product ..... hebben, was er 2 kilo minder.

 

werpen

wierp                            Hij ..... met een mes maar hij raakte mij gelukkig niet.

geworpen                    Wie heeft die steen door het raam ..... ?

 

weten

wist                              Zij ..... al lang dat ze aan kanker leed.           

geweten                      Had ik dat op tijd ..... ! Ik had zeker iets gedaan.

 

wijzen

wees                            Hij ..... met de hand in de richting van het noorden.

gewezen                      Ik heb het voorstel van de hand ..... .

 

willen

wou/wilde                    Hij ..... dat alleen doen, maar slaagde er niet in.

gewild                          Ik heb dat niet ....., dat is haar initiatief.

willen + inf.                  Hij heeft niet met haar willen vertrekken.

 

winnen

won                              Wie ..... die wedstrijd ?

gewonnen                    Ik heb nog nooit iets ..... op de lotto.

 

worden

werd                            Gisteren werd Jan 20 jaar.

geworden                    He, wat ben jij groot en sterk ..... !

 

zeggen

zei/zeiden                    Vader ..... altijd : "Had ik dat geweten !".

gezegd                         Ik heb nu al duizend keer ..... : "Hou op !".

 

zenden

zond                             Verleden maand ..... wij u de goederen goed verpakt.        

gezonden                     De krant heeft een verslaggever ..... .

 

zien

zag/zagen                    Ze ..... nog net op tijd de auto afkomen.

gezien                          Ik heb hem al in jaren niet meer ..... .

 

zijn/wezen

was/waren                   We ..... te laat : de trein ..... net vertrokken.

geweest                       Ik ben nog nooit in Groningen  ..... .

 

zingen

zong                             Callas ..... elke morgen een paar aria's voor het open raam.

gezongen                     We hebben de hele avond gezellig samen ..... .

 

zitten

zat/zaten                      Ze ..... hele dagen in het café problemen op te lossen.

gezeten                       Waar heb je zo lang gezeten ?

 

zoeken

zocht                            Waar zat jij toch ? We ..... uren naar jou.

gezocht                        Er werd tevergeefs naar het meisje ..... .

 

zwemmen

zwom(men)                 De meesten ..... de afstand in minder dan een half uur.

gezwommen                Het weer was zo mooi dat we de hele namiddag ..... hebben.

 

zwijgen

zweeg                          Ze ..... in alle talen (al)hoewel/ofschoon ze alles wist.

gezwegen                    Ze heeft heel lang ..... .

 

 

*      5. Gebruik van de O.V.T (of imperfectum)

 

*        5.1. Het imperfectum verwijst naar gebeurtenissen/feiten/evenementen (.....) die in het verleden plaatsvonden. Het is allesbehalve evident om duidelijke regels te formuleren die het gebruik van het imperfectum strikt scheiden van het gebruik van het perfectum (of V.T.T). [zie daar voor meer commentaar].

 

Als algemene “regel” geldt dat de V.T.T. de gebeurtenissen in een “breed kader” schijnt te plaatsen, terwijl de O.V.T. focust op specifieke elementen die in dat verleden plaatsvonden :

 

*        (1a) In de Braziliaanse stad Sao Paolo heeft een enorme krater heel wat mensen en voertuigen meegesleurd. Zaterdag waren nog minstens zeven mensen vermist. De enorme krater van 80 meter breed en 30 meter diep ontstond vrijdag op een werf waar een nieuw ondergronds station wordt gebouwd. De grond zakte plots om een nog onbekende reden weg en dat zorgde voor heel wat paniek. Ook veroorzaakte de verzakking schade aan heel wat huizen in de buurt.

 

*        (1b) Volgens een recente studie zouden alle eurobiljetten in Ierland – zonder uitzondering sporen dragen van cocaïne. Volgens de BBC waren de wetenschappers aan de universiteit van Dublin erg verrast door hun ontdekking. De onderzoekers gebruikten een nieuwe methode, waardoor zelfs het geringste restje cocaïne opgespoord kon worden. Op sommige bankbiljetten zat echter zoveel cocaïne, dat ze vermoedelijk gebruikt werden om het spul mee op te snuiven. Op andere briefjes zaten dan weer veel minder drugsresten. De briefjes zaten wellicht in de broekzak of portefeuille van drugsgebruikers. Het onderzoek wees ook uit dat briefjes van een hogere geldwaarde ook meer sporen van cocaïne droegen. Volgens specialisten toont het onderzoek hoe wijdverspreid het gebruik van de harddrug is.

 

Noteer dat de O.V.T. systematisch gebruikt wordt met het bijwoord (adverbium)/voegwoord (conjunctie) toen :

 

*        (2a) Ik schrok even toen ik hem zag.

*        (2b) Ze lag nog in bed toen ik bij haar aanbelde.

*        (2c) Het slachtoffer lag nog op de weg toen de politie aankwam.

 

*        (3a) Ik wilde niet langer blijven, maar toen kwam de burgemeester aan met een hele troep feestvierders.

*        (3b) Eerst kregen we een glaasje champagne en toen bood de gastvrouw koffie met gebak aan.

 

 

*        5.2. De O.V.T. wordt ook systematisch gebruikt om te praten over gewoontes of regelmatigheden uit het verleden :

 

*        (4a) Vroeger keek ik veel naar de televisie, nu kijk ik veel minder.

*        (4b) Ze deed vroeger veel aan sport, denk ik.

 

*        (5a) Toen ik in Louvain-la-Neuve woonde, ging ik wekelijks naar de bioscoop.

*        (5b) Ik woonde vroeger in Louvain-la-Neuve en ik ging wekelijks naar de bioscoop.

 

*        Vergelijk met het Engels dat gebruik maakt van “used to” en “would” in dergelijke contexten:

 

*        (5c) I used to live in Louvain-la-Neuve.

*        (5d) When I lived in Louvain-la-Neuve, I would weekly go to the cinema.

 

 

 

*        5.3.     De O.V.T. wordt ook gebruikt om een “irrealis” uit te drukken, m.a.w. als de inhoud van de bewering als “imaginair” of “niet werkelijk” wordt voorgesteld :

 

*        (6a) Als ik heel veel geld had, zou ik niet meer hoeven te werken.

*        (7a) Als ik geen dertig was, zou ik opnieuw beginnen studeren.

*        (8a) Als het niet regende, zou ik ook meegaan.

 

*        In deze modale functie kan de O.V.T. de O.V.Tk.T. vervangen en omgekeerd [zie ook de informatie over deze laatste tijd voor meer commentaar] :

 

*        (6b) Als ik heel veel geld zou hebben, zou ik niet meer hoeven te werken.

*        (7b) Als ik geen dertig zou zijn, zou ik opnieuw beginnen studeren.

*        (8b) Als het niet zou regenen, zou ik ook meegaan.

 

*        (6c) Als ik heel veel geld zou hebben, hoefde ik niet meer te werken.

*        (7c) Als ik geen dertig zou zijn, begon ik opnieuw te studeren.

*        (8c) Als het niet zou regenen, ging ik ook mee.

 

*        Er blijken dus vier mogelijkheden te zijn (twee voor de bijzin van voorwaarde en twee voor de rompzin):

 

*        (9a) Als ik jou was, aarzelde ik niet.

*        (9b) Als ik jou was, zou ik niet aarzelen.

*        (9c) Als ik jou zou zijn, aarzelde ik niet.

*        (9d) Als ik jou zou zijn, zou ik niet aarzelen.

 

 

*        5.4.     In combinatie met het modale bijwoord maar kan de O.V.T. ook een wens uitdrukken :

 

*        (10a) Hield ze maar op met zeuren!

*        (10b) Kwam ze maar voor twaalven aan!

*        (10c) Zei ze maar niets dat mijn vrouw kwaad zou maken!

 

*        Noteer dat deze wenszin

*        met de PV begint;

*        het modale bijwoord maar bevat;

*        op een uitroepteken eindigt!

 

 



Menu Basismorfologie | Het werkwoord | Het Substantief | Het Adjectief | Het Pronomen | Het voornaamwoordelijk bijwoord

Responsable Gramlink: Prof. Dr. Pierre GODIN <Pierre Godin>
Website Manager: Marc PIWNIK <Marc Piwnik> - Last Modified: 10 JUN 2018
© UCL – www.gramlink.com – 1999-2018