PDF Versie

      1. O.T.T. : eerste kennismaking

        Bekijk eens even de volgende tabel :

        De (zgn.) stam van het werkwoord is de vorm van het werkwoord zonder de uitgangen.

Het beantwoordt aan de eerste persoon enkelvoud (zie de inleiding voor meer informatie).

Men vindt hem meestal door (e)n af te halen van het werkwoord.

Zo is de stam van het werkwoord werken : [werk].

De stam van lopen is echter [loop], en de stam van rennen, [ren].

De stam is een grammaticale term en is als dusdanig een abstractie.

Vandaar dat het vaak tussen vierkante haakjes wordt geplaatst: [werk]

Je noteert verder ook dat de waarde van de klinkers gerespecteerd moet worden:

        koken = stam : [kōk]               bv. Ik kook graag.

        wegen = stam : [wēg]             bv. Niels weegt meer dan 4 kg.

        sturen = stam : [stūr]             bv. Waarom stuur je hem niet even naar me toe ?

        halen = stam : [hāl]                bv. Wacht even, ik haal mijn sleutels

        lopen = stam : [lōp]                 bv. Als je loopt, haal je de bus nog.

        zeggen = stam : [zεg]              bv. Ze zegt niet vaak wat ze echt denkt.

        De stam van reizen  is [reiz].

Let op het verschil tussen de stam enerzijds [reiz] en de eerste persoon enkelvoud anderzijds : ik reis.

        Op de stam worden inderdaad de spellingsregels toegepast (in dit geval: een [z] staat alleen aan het begin van een lettergreep) zodat de abstractie een “concrete” vorm kan aannemen: Ik reis graag, Ze reist met ons mee, Hij reist twee keer per week met de trein naar zijn werk.

        Mutatis mutandis is dat bv. ook het geval met geloven (waarvan de stam [gelōv] is (noteer even de lange “o”).

        Na toepassing van de spellingsregels krijgen we het volgende resultaat:

        Hij gelooft ons niet, Geloof je ons nu? Ik geloof niet dat hij gelijk heeft.

      2. Uitgangen

        1. De O.T.T. kent alleen drie uitgangen: ø (niets), -t, -en

        Eenkelvoud (singularis):

        1ste persoon:  stam + ø

        2de en 3de persoon: stam + t

        Meervoud (pluralis):

        1ste, 2de en 3de personen: stam + en

        2. De uitgang “-t” van de vervoeging valt weg bij inversie als het onderwerp (subject) het pronomen is van de tweede persoon, nl. “je”.

        Je werkt te veel, hoor. < -- > Werk je niet te veel?

        Hij ziet je niet.

Noteer dat “je” hier het “lijdend voorwerp” is (vergelijk met : Hij ziet Jan niet, hij ziet hem niet) en dat er geen sprake is van “inversie”.

            Vergelijk : « Je verveelt je » en « Verveel je je niet ? »

        3. Als de stam op  “-t”  eindigt, wordt er natuurlijk geen extra “-t”  toegevoegd.

        Je wacht hier.

        Wacht je nog op ons?

        In dat laatste voorbeeld hoort de uitgang « -t » bij het werkwoord « wachten ».

        Vergelijk nog heel even:

        Raden:

        Je raadt het nooit.

        Raad je het niet?

        4. Bekijk nu eens even de volgende voorbeelden:

        Noteer even  : Ik kom (korte klinker), we komen (lange klinker).

        De gesproken vorm van de werkwoorden « houden », « onthouden » en « rijden » zien er als volgt uit :

        Ik hou (van haar)                [of formeler :] Ik houd (van haar)

        Ik onthou dat nooit             [of formeler :] Ik onthoud dat.

        Ik rij (niet meer)                  [of formeler :] Ik rijd (niet meer)

      3. HEBBEN

      4. ZIJN

      5. O.T.T. van een paar modale werkwoorden

        willen

        Ik wil vroeger vertrekken.

        Ik wil, je/u wilt of je/u wil, hij wil vroeger vertrekken.

        mogen

        Mag ik vroeger vertrekken ?

        Ik mag, je/u mag, hij mag dat niet!

        kunnen

        Kun je goed tennissen ?

        Ik kan, je/u kan of kunt, hij kan niet alles zeggen.

   6. O.T.T. om een futurum uit te drukken

        Het komt vaak voor in het Nederlands dat een OTT gebruikt wordt om een futurum uit te drukken. Let daarbij op de frequente aanwezigheid van een adverbium van tijd dat het evenement / gebeuren in het futurum plaatst.

        Vergelijk eens even met de vertaling van die zinnen in je moedertaal en ga eens na welke tijd (of tijden) er gebruikt wordt (worden) in je moedertaal.

        (1) Ik bel je vanavond op.

        (2) Ik kom morgen even langs, dat is beloofd.

        (3) Hij wordt twintig volgende week.

        (4) Manchester United speelt over twee weken tegen FC Brugge.

        Let ook op het gebruik van de O.T.T. met “zodra” / “als” / “wanneer”, zowel in de hoofdzin als in de bijzin:

        (5) Zodra ik thuis ben, bel ik je moeder op.

        (6) Als ik terug in Louvain-la-Neuve ben, loop ik wel eens even langs.

        Let ook nog op de verschillen tussen (bv.) het Engels, het Frans en het Nederlands:

        (7) Hoe komt het dat je zo laat bent?

        (7a) Ik zit hier al meer dan een half uur op jou te wachten, hoor.

        (7b) I have been waiting for you for more than half an hour.

        (7c) Je t’attends depuis plus d’une demi-heure.

        (8a) Ik woon al jaren in Louvain-la-Neuve.

        (8b) I have been living in LLN for many years.

        (8c) J’habite à LLN depuis de nombreuses années.

        (9a) Ze studeert Nederlands sinds december verleden jaar.

        (9b) She has been studying Dutch since December last year.

        (9c) Elle étudie le néerlandais depuis décembre de l’année passée.

Menu Basismorfologie | Het werkwoord | Het Substantief | Het Adjectief | Het Pronomen | Het voornaamwoordelijk bijwoord

Responsable Gramlink: Prof. Dr. Pierre GODIN <Pierre Godin>
Website Manager: Marc PIWNIK <Marc Piwnik> - Last Modified: 10 JUN 2018
© UCL – www.gramlink.com – 1999-2018